Nu corona onder controle lijkt, hebben andere zwarte zwanen en structurele veranderingen weer vrij spel. En natuurlijk de economische getijdewerking, waar het nu tijd is voor eb. Dat gaat vanzelfsprekend weer een spannend jaar opleveren. Wat gaat er op hoofdlijnen gebeuren, en wat betekent dat voor recruitment? Aanschouw de werkersrevolutie!
Erg sterk hersteld
In 2021 vlogen we met een economische groei van 4,9 procent uit de corona-recessie – die zwarte zwaan hadden we ook weer overleefd. De werkgelegenheid groeide met 1,5 procent en in december 2021 was de werkloosheid nog maar 3,8 procent – ver onder het krapteniveau van 5 procent. Vervolgens is onze Nederlandse economie in de eerste drie kwartalen van 2022 met 5 procent gegroeid.
Voor de ontwikkeling in het vierde kwartaal moeten we nog wachten tot medio februari, maar voor het hele jaar ligt, met in het vierde kwartaal waarschijnlijk een flinke afkoeling, toch 3 tot 4 procent groei in het verschiet. De werkgelegenheid gemeten in personen tussen 15 en 75 jaar oud, is in 2022 met een flinke 3,2 procent gegroeid. In april van afgelopen was de werkloosheid gedaald tot een nog nooit geziene 3,2 procent. De werkloosheid lag op alle opleidingsniveaus ver onder de 5 procent.
In het voorjaar en ook in de zomer waren volgens het UWV alle arbeidsmarkten in Nederland, in alle regio’s voor alle beroepsgroepen, krap tot zeer krap. Volgens de Conjunctuur Enquête van het CBS had dit jaar gemiddeld 34 procent van alle werkgevers belemmerend last van schaarste van kandidaten. Volgens Berenschot was de arbeidsmarkt met 45 procent van de werkgevers veruit het grootste probleem voor bedrijven en organisaties. En dat terwijl er in de tussentijd met de Russische oorlog in Oekraïne een zo mogelijk nog grotere zwarte zwaan op onze toekomst was geland.
Werkersrevolutie
De afgelopen decennia liep het verloop van medewerkers mooi mee met hun consumentenvertrouwen. Als dat groeide, dan kon je de klok erop gelijk zetten: over 1 à 2 kwartalen gaat het personeelsverloop ook toenemen. Toen de economie in 2008 op z’n groeitop zat, was het verloop 4,0 procent per kwartaal en in het laatste kwartaal van 2017 was dat zelfs 4,7 procent. In de tussenliggende moeilijke jaren van 2009 tot en met 2013 zakte het verloop weg naar 2,3 procent in het eerste kwartaal van 2012. Maar terwijl het consumentenvertrouwen in 2022 naar het laagste ooit gemeten niveau zakte, ontplofte het personeelsverloop naar 5,3 procent in het derde kwartaal.
Opkomst zzp’ers
En er gebeurde nog meer extreems op de arbeidsmarkt. In het derde kwartaal van 2022 ontplofte ook het aantal zzp’ers dat hun eigen arbeid aanbiedt, met een onwaarschijnlijke 13,9 procent. Er was al een paar jaar een lichte versnelling van hun groei zichtbaar, maar de ontwikkeling in de loop van 2022 is eigenlijk bizar: in het eerste kwartaal groeide hun aantal met bijna 7 procent, in het tweede met 10 procent en die versnelling zette dus verder door. Er zijn nu 1,023 miljoen van die zzp’ers – 18 procent meer dan pre-corona, and still counting.
Op een langdurig krappe arbeidsmarkt hebben werkenden en werkzoekenden dus inmiddels begrepen dat ze veel sterker staan in de onderhandelingen, en kritischer kunnen zijn op werkgevers die er in hun aanbod, hun onboarding en hun organisatie een potje van maken. Voor jou – bijna letterlijk – tien anderen, werkgever!
Eisen worden gesteld!
Werkenden en werkzoekenden kunnen en zullen dus stevige eisen stellen. Ik vat die eisen heel overzichtelijk samen: ze willen Verrukkelijk Vast, Delicious Deta of Zwierig Zzp. Veruit de meesten gaan nog altijd het liefst voor een vast contract, maar als het aanbod of de ervaring niet bevalt – niet verrukkelijk is – zijn er vandaag de dag op de superkrappe arbeidsmarkt voldoende kansrijke en inspirerende alternatieven. Of je nu een jonge elektricien, een startende controller of IT’er, een ervaren jurist of een herintredende verpleegkundige bent: jij hebt de keuze!
Als werkgever moet je je goed realiseren dat dit de nieuwe werkelijkheid is. Dus als je je organisatie langzaam maar zeker hebt verbouwd tot een bureaucratische doolhof, dan moet je niet gek opkijken als je mensen ontslag nemen en vervolgens gaan zzp’en. Of als je sollicitatieprocedure niet transparant, snel en stimulerend is, moet je niet verbaasd zijn als de kandidaat ineens via een detacheringsbureau in een traineeship-constructie op je stoep staat.
Roaring 20’s
Dat gaat wel weer voorbij, die krapte, als er straks een recessie komt. Veel werkgevers zeggen dat elke keer als de krapte hun spuigaten uitloopt. Het punt is: nu de lang aangekondigde vergrijzing er eindelijk is – het aantal 75plussers groeit dit decennium met 50 procent, de beroepsbevolking stagneert voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog – gaat die krapte niet meer serieus weg. Bekijk anders nog even de zomer van 2020: na bijna twee jaar krapte op de arbeidsmarkt zorgde de coronadreun voor een stijging van de werkloosheid tot 5,5 procent, om vervolgens in het najaar van 2020 alweer onder de 5 procent te zakken. We zitten nu in de Radicale Jaren 20 – never a dull moment – en daar moet je als werkgever heel hard rekening houden met de wensen van de mensen.
Benut de pauze
We zijn 2023 begonnen met handenvol serieuze perikelen: hoge energiekosten, hoge inflatie, hogere rente, laag vertrouwen, stikstofimpasse, Russische agressie, andere geopolitieke en nationale spanningen en meer. Het meest waarschijnlijke scenario: er komt geen recessie, maar we zullen een economische stagnatie beleven, met een economische groei van ongeveer 0,5 procent.
Er zullen meer faillissementen komen, werkgevers zullen her en der op hun personeelsbestand moeten beknibbelen, en dat leidt dit jaar tot een met 0,5 procent dalende werkgelegenheid. Het aantal nieuwe vacatures zal, na de eerste lichte daling in het derde kwartaal van 2022, nog verder krimpen. Mensen zullen het zekere voor het onzekere nemen en even minder makkelijk ontslag nemen. De dynamiek op de arbeidsmarkt wordt dus wat kleiner. De werkloosheid zal wat oplopen, maar met maximaal 4,8 procent niet boven de kraptegrens komen. Na 2023 zal de economie weer gaan groeien, en ook de uitstroom van ouderen zal – eindelijk – steeds groter worden. We zullen steeds concreter de impact ervaren van de vergrijzing, de verduurzaming en de verdere digitalisering – de impact van de Vierde Industriële Revolutie.
Het is niet ingewikkeld om in te zien wat dat allemaal gaat betekenen op de arbeidsmarkt – de werkloosheid zal nóg lager worden dan in het voorjaar van 2022, en veel meer. Breng het allemaal in beeld, bedenk nieuwe oplossingen – benut de relatieve pauze van 2023 om je voor te bereiden op je drukke, nieuwe leven als recruiter 4.0 – helemaal klaar voor de mogelijkheden en de uitdagingen van de Vierde Industriële Revolutie; de werkersrevolutie.